पश्चिमी अफ्रिका र सहेलमा घातक गर्मीको लहर मानव-प्रेरित जलवायु परिवर्तन बिना “असम्भव” थियो, वैज्ञानिकहरूले भने।
गत महिना मालीमा ४८ डिग्री सेल्सियसभन्दा माथिको तापक्रम बढेको थियो र एउटा अस्पतालले चरम गर्मीका कारण सयौंको मृत्यु भएको थियो।
अन्वेषकहरूले जीवाश्म ईन्धन जलाउने जस्ता मानव गतिविधिहरूले तापमान सामान्य भन्दा १.४ डिग्री सेल्सियससम्म तातो बनाएको बताएका छन्।
दक्षिणी अफ्रिकामा खडेरी सम्बन्धी एउटा छुट्टै अध्ययनले जलवायु परिवर्तनको सट्टा एल निनोलाई दोष दिएको बताएको छ।
साहेल क्षेत्र र पश्चिम अफ्रिकाका धेरै देशहरू मार्चको अन्त्यमा आएको र अप्रिलको सुरुसम्म चलेको कडा गर्मीको लहरबाट प्रभावित भएका थिए।
माली र बुर्किना फासोका दक्षिणी क्षेत्रहरूमा गर्मी सबैभन्दा बढी महसुस गरिएको थियो।
मालीको राजधानी बामाकोमा गेब्रियल टुरे अस्पतालले अप्रिलको पहिलो दिनमा १०२ जनाको मृत्यु भएको बताएको छ।
मृत्यु हुनेमा झण्डै आधा व्यक्ति ६० वर्षभन्दा माथिका थिए र तीमध्ये धेरैको मृत्युमा गर्मीले भूमिका खेलेको अस्पतालले जनाएको छ ।
पाँच दिनसम्म चल्ने यो तापक्रममा विश्वव्यापी जलवायु परिवर्तनको प्रमुख भूमिका रहेको अनुसन्धानकर्ताहरूको विश्वास छ।
विश्व मौसम एट्रिब्युसन समूहसँग संलग्न वैज्ञानिकहरूको नयाँ विश्लेषणले कोइला, तेल र ग्यासको साथै वन फँडानी जस्ता अन्य गतिविधिहरू विश्वको दीर्घकालीन प्रयोग बिना दिन र रातको उच्च तापक्रम सम्भव नहुने देखाएको छ।
अध्ययनका अनुसार जलवायु परिवर्तनको अर्थ माली र बुर्किना फासोमा सामान्यभन्दा १.५ डिग्री सेल्सियससम्म न्यानो हुनु हो र यसले रातलाई औसतभन्दा २ डिग्री सेल्सियसभन्दा बढी तातो बनायो। यस क्षेत्रभरि, पाँच दिनको तापक्रम १.४ डिग्री सेल्सियसले बढेको छ।
बुर्किना फासोको रेड क्रस रेड क्रिसेन्ट क्लाइमेट सेन्टरका जलवायु वैज्ञानिक किस्वेन्ड्सिडा गुइग्माले भने, “कतिपयको लागि, जलवायु परिवर्तनका कारण १.४ वा १.५ डिग्री सेल्सियस तातो तापक्रम ठूलो वृद्धि जस्तो लाग्दैन।”
“तर यो अतिरिक्त गर्मी धेरै मानिसहरूको लागि जीवन र मृत्यु बीचको भिन्नता हुने थियो।”
यद्यपि यस क्षेत्रमा तीव्र गर्मीको लहरहरू अझै पनि अपेक्षाकृत दुर्लभ छन्, शोधकर्ताहरूले जलवायु न्यानोको रूपमा ती अधिक सामान्य हुने अपेक्षा गर्छन्।
अहिले विश्वको औसत तापक्रम पूर्व-औद्योगिक स्तरको तुलनामा १.२ डिग्री सेल्सियसको वरिपरि तातो भएकोले मालीमा हालैको यस्तो घटना २०० वर्षमा एक पटक हुने वैज्ञानिकहरूले बताएका छन्। तर यदि विश्वको तापक्रम २ डिग्री सेल्सियससम्म पुग्यो भने हरेक २० वर्षमा शक्तिशाली गर्मीको लहर आउनेछ।
मानवताको फिंगरप्रिन्ट यस घटनामा हुँदा, यो यस वर्षको सुरुमा दक्षिणी अफ्रिकाका देशहरूमा परेको गम्भीर खडेरीको लागि समान छैन।
कम वर्षाले धेरै देशहरूमा बाली असफल भएको देख्यो र अनुमानित २० मिलियन मानिसहरू भोकमरीको सामना गरिरहेका छन्। जाम्बिया र जिम्बाब्वेमा पानीको अभावले दुवै देश र छिमेकी मलावीमा प्रकोप घोषणा गरेको राज्यको साथ हैजाको प्रकोप देखियो।
अन्वेषकहरूले खडेरीको कारणहरू निर्धारण गर्न तापक्रम र वर्षा डेटा हेरे।
उनीहरूले डिसेम्बर-फेब्रुअरी अवधिमा यस क्षेत्रमा कम वर्षामा जलवायु परिवर्तनले खासै प्रभाव नपाएको पाए।
यसको सट्टा, तिनीहरू विश्वास गर्छन् कि एल निनो मौसम घटना दोषी थियो।
प्रशान्त क्षेत्रमा तातो पानीको यो वृद्धि धेरै स्थानहरूमा मौसममा प्रभावहरूसँग जोडिएको छ।
हालको एल निनो डिसेम्बरमा उत्कर्षमा पुगेको थियो, र अन्वेषकहरू भन्छन् कि यसले दक्षिणी अफ्रिकामा धेरै दुर्लभ वर्षा बनायो।
जबकि न्यानो संसारले यस्तो खडेरी हरेक दस वर्षमा एक पटक देखा पर्नेछ, वैज्ञानिकहरूले पत्ता लगाए कि खडेरी एल निनो वर्षमा दोब्बर हुने सम्भावना थियो।
इम्पेरियल कलेज लन्डनका अनुसन्धानकर्ता जोयस किमुताईले भने, “गत वर्षमा, एट्रिब्युशन अध्ययनहरूले देखाएको छ कि धेरै चरम मौसमी घटनाहरू जलवायु परिवर्तन र एल निनो दुवैको संयोजनबाट संचालित छन्।
“दक्षिणी अफ्रिकाको खडेरी मुख्यतया एल निनो द्वारा भएको घटनाको दुर्लभ उदाहरण जस्तो देखिन्छ।”
worldwidekhabar
