कारागारले क्षमताभन्दा तीन गुणा बढी कैदीबन्दी राखेको छ । मोरङ कारागारको पुरुष ब्लकमा २५० कैदी अट्ने क्षमता छ । तर कारागारमा हाल ९ सय २६ कैदीबन्दी रहेका छन् । ठाउँको अभावमा कैदीहरू राति पालैपालो सुत्न वा शौचालय प्रयोग गर्न बाध्य छन्। “हालका दिनहरूमा तापक्रम बढ्दै गएको छ। कारागारका कोठाहरू भीडभाड भएका छन् र राम्ररी हावा चल्दैनन्,’ कारागारका गार्ड अभिषेक गिरीले भने। "हरेक दिन, उच्च तापक्रम र निसास्सोका कारण कैदीहरू बेहोस हुन्छन्।" मोरङ कारागारको पुरुष ब्लकमा स्टोर रुम र शौचालयसहित १८ वटा कोठा छन् । “४० जना बस्ने कोठामा १२० जना कैदीहरू राखिएका छन्। ठाउँको अभावमा कैदीहरू करिडोर, छत र माथिको पानीको ट्याङ्कीमा सुत्न बाध्य छन्,’ गिरीले भने । “वर्षा पर्दा झण्डै आधा कैदी सुत्न सक्दैनन्। उनका अनुसार कोठामा सुत्ने कैदीबन्दीले पनि ठाउँ अभावका कारण राम्ररी निदाउन पाउँदैनन् । रातमा पालैपालो नपाएका कैदीहरू दिनमा सुत्छन् । भीडभाड भएको कारागारमा कैदीहरूलाई कोभिड-१९ जस्ता विभिन्न संक्रामक रोगहरूबाट सुरक्षित राख्नु ठूलो चुनौती हो। कारागार प्रशासनका अनुसार कारागारमा हाल ६१ जना कैदी ज्वरोबाट पीडित छन् । उनीहरुलाई दुई कोठामा आइसोलेसनमा राखिएको गिरीले बताए । शुक्रबार १६ जना कैदीमा कोभिड–१९ पोजेटिभ देखिएको छ भने कोशी अस्पतालमा उपचारका क्रममा एक जनाको मृत्यु भएको छ । महिला कारागारको अवस्था पनि फरक छैन । ब्लकमा ५० जना अट्ने क्षमता छ तर हाल ८५ जना कैदी र एक बच्चा राखिएको छ । कैदीबन्दीले आधारभूत सुविधा पाउन पनि सास्ती खेप्नु परेको छ । एक हजारभन्दा बढी कैदीका लागि २० वटा मात्रै शौचालय रहेकाले बिहानैदेखि शौचालयबाहिर लामो लाइन लाग्ने गरेको छ । गिरीले शौचालय प्रयोग गर्न कैदीले कम्तिमा १५ मिनेट कुर्नु पर्ने बताए । कारागारमा खानेपानीको अवस्था केही महिनाअघिसम्म पनि त्यस्तै थियो । सबै कैदीहरूका लागि एउटा मात्र ट्युबवेल थियो र इनारको पानी फलामले दूषित थियो। ‘तर जीवन विकास समाज र फरवार्ड माइक्रोफाइनान्स कम्पनीले कारागारमा धारा जडान गरेपछि स्थितिमा सुधार आएको छ,’ गिरीले भने । देशभरका भीडभाड भएका कारागारमा कैदीहरूलाई ‘अमानवीय अवस्थामा’ राखेकोमा सरकारी अधिकारीहरूले बारम्बार आलोचना भोग्दै आएका छन्। मोरङका प्रमुख जिल्ला अधिकारी काशीराज दाहाल क्षमताभन्दा बढी भएको कारागारमा कैदीबन्दीले सास्ती बेहोर्नुपर्ने बताउँछन् । “नयाँ कारागार भवन निर्माण भइरहेको छ। भवन बनेपछि कारागारको जीवनयापनमा सुधार आउनेछ,’ दाहालले भने । मोरङका विद्यमान कारागार भवनमा तीन सय जना राख्ने क्षमता भए पनि एक हजारभन्दा बढी कैदीबन्दी रहेका छन् । कारागारले क्षमताभन्दा तीन गुणा बढी कैदीबन्दी राखेको छ । संघीय सरकारले उपलब्ध गराएको रु ३५ करोडको लागतमा कारागार परिसरमा नयाँ भवन निर्माण भइरहेको छ । #worldwidekhabar
