स्वास्थ्य मन्त्रालयका अधिकारीहरूले मधुमेह रोगी र यसबाट स्वास्थ्यमा पर्ने असरबारे चेतनाको अभावले नेपालमा मधुमेहका कारण मृत्युदर र बिरामी हुने गरेको बताए । विश्व मधुमेह दिवसको अवसरमा इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण (इडिसीडी)ले आज आयोजना गरेको प्रेस ब्रिफिङमा विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ)का नेपालका लागि देशीय प्रतिनिधि डा राजेश संभाजीराव पाण्डवले ८९ प्रतिशत मधुमेह रहेको बताए । नेपालमा प्रि-मधुमेह र मधुमेहका बिरामीहरूलाई आफूलाई मधुमेह भएको थाहा हुँदैन, फलस्वरूप स्वास्थ्य जटिलताहरू र पछिको चरणमा गम्भीरताहरू देखापर्छन्। नेपालमा हाल मधुमेहका बिरामीमध्ये २१ प्रतिशतले मात्रै औषधि लिइरहेका छन् । ईडीसीडीका अनुसार मधुमेहका बिरामीमध्ये १५ प्रतिशतले ब्रेन स्ट्रोकबाट, ६० प्रतिशतको हृदयघातबाट, १० प्रतिशतले मृगौला फेल भएर, १० प्रतिशतको अन्य संक्रमणबाट मृत्यु हुने गरेको छ भने बाँकी ५ प्रतिशतको अन्य स्वास्थ्य जटिलताका कारण मृत्यु हुने गरेको छ । र गम्भीरताहरू। वीर अस्पतालका कन्सल्टेन्ट इन्डोक्राइनोलॉजिस्ट डा दीपक मल्लले मधुमेहका बिरामीले शरीरका अन्य अंगमा धेरै असर गर्ने र धेरैजसो अंग फेल हुने भए पनि धेरै नेपालीलाई यो रोग र यसको लक्षणबारे अझै जानकारी नभएको बताए । फलस्वरूप, धेरै मानिसहरूले मधुमेह रोगीहरूले आमन्त्रित गरेको स्वास्थ्य चट्टानको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ। डा. मल्लका अनुसार मधुमेहका बिरामीले आँखा, मृगौला, मस्तिष्क, खुट्टा र मुटुमा समेत असर गर्ने भएकाले पटक–पटक पिसाब लाग्ने, दृष्टि झर्ने, खुट्टामा दाग र दुख्ने र मुटुको समस्या मधुमेहका बिरामीमा देखिने लक्षण हुन् । स्वस्थ र सक्रिय जीवनशैली अपनाउने, रगतमा चिनी, तौल, रक्तचाप, आँखा, खुट्टा, पिसाब र लिपिड प्रोफाइल जाँच गर्ने र मधुमेह रोगीलाई जोगाउन र बच्न चिकित्सकले सिफारिस गरेका औषधिहरू अपनाउनुपर्छ। यद्यपी उनले मधुमेहका बिरामीले भारी व्यायाम र खानेकुरामा अन्तर नगर्न सल्लाह दिए । नेपालमा ९.९ प्रतिशत मधुमेह रोगीलाई मधुमेह रेटिनोप्याथी, ११.२ प्रतिशतलाई मधुमेह नेफ्रोप्याथी, ४५.५ प्रतिशतलाई मधुमेह न्यूरोप्याथी, ३८.२ प्रतिशतमा मधुमेह खुट्टा र १२.४ प्रतिशतलाई मधुमेह कार्डियोमायोप्याथी छ । यसले देखाउँछ कि मधुमेहको प्रगतिले समग्र स्वास्थ्य र कल्याणलाई असर गर्छ, त्यसैले, प्रारम्भिक निदान र उपचारमा जोड दिनु पर्छ। मोटोपना र वंशानुगततासँगै नेपालमा मधुमेह रोगीको प्रमुख कारण तलछट जीवनशैलीसँगै तनाव हो। तलछट जीवनशैली भएका र तनावपूर्ण वातावरणमा काम गर्ने मानिसहरूलाई मधुमेह हुने खतरा हुन्छ। तिर्खा लाग्नु, बारम्बार र धेरै भोक लाग्नु, धेरै पिसाब लाग्नु, भोक लाग्नु, तौल घट्नु, थकान लाग्नु, छालामा दाग लाग्नु, यौन भोक नलाग्ने र दृष्टि कम हुनु मधुमेहका बिरामीमा देखिने लक्षण हुन् । स्वस्थ र सक्रिय जीवनशैली अपनाउन रगतमा चिनी, तौल, रक्तचाप, आँखा, खुट्टा, पिसाब र लिपिड प्रोफाइलको जाँच गराउनु र मधुमेह रोगीलाई जोगाउन र बच्न चिकित्सकले सिफारिस गरेका औषधि सेवन गर्नुपर्ने उनले बताए । यद्यपी उनले मधुमेहका बिरामीले धेरै व्यायाम र खानाको मात्रामा अन्तर नगर्न र यस्ता रोग लाग्ने भएकाले इन्फ्लुएन्जा र निमोनिया भ्याक्सिन प्रयोग गर्नुपर्ने सल्लाह दिए । ईडीसीडीको गैर सरुवा रोग तथा मानसिक स्वास्थ्य शाखाका प्रमुख डा फणिन्द्र बरालले मधुमेहका बिरामीलाई ईडीसीडीले विकास गरेको दुखाइ प्याकेजमा समावेश गरिएको बताइन् । सरकारले मधुमेहका बिरामीलाई दुईवटा औषधि निःशुल्क उपलब्ध गराउँदै यसको उपचार सुविधा सबै नेपालीको पहुँचमा पु¥याउने गरी काम गरिरहेको छ । सरकारले निःशुल्क उपलब्ध गराउने ९८ औषधिमा मधुमेहका दुई औषधी सूचीकृत भएका छन् । शारीरिक निष्क्रियता, असन्तुलित खाना र खानपान र चुरोट र मदिराको सेवनले नेपालमा नसर्ने रोगहरु बढ्नुको कारण मानिन्छ । मधुमेहका बिरामीले मानिसको स्वास्थ्यमा पार्ने असरबारे चेतना जगाउन हरेक वर्ष नोभेम्बर १४ मा विश्व मधुमेह दिवस मनाइन्छ। #worldwidekhabar
